Vụ lật tàu du lịch Vịnh Xanh 58 ở Hạ Long ngày 19/7 do gặp phải dông lốc bất ngờ trở thành hồi chuông cảnh báo cứu hộ thời 4.0 cần đảm bảo sự nhanh chóng, chính xác, cứu người đặt lên hàng đầu.

Thảm kịch tàu Vịnh Xanh 58 khi đang chở khách du lịch bất ngờ lật úp ở vịnh Hạ Long vào chiều 19/7 do gặp phải dông lốc bất ngờ khiến 37 người thiệt mạng, 2 người mất tích, gióng lên hồi chuông cảnh báo về lỗ hổng trong công tác đảm bảo an toàn ngành hàng hải.

Được biết, vào thời điểm xảy ra vụ việc, trên tàu có 49 người (46 hành khách, 3 thuyền viên).

Những ngày qua, vụ việc tiếp tục nhận được sự quan tâm đặc biệt từ dư luận. Trong đó, nhiều câu hỏi, bài học rút ra liên quan đến vấn đề về tính an toàn của các tàu du lịch đang hoạt động trên vịnh Hạ Long cũng như công tác cứu hộ.

Trong buổi trả lời báo chí vào chiều 20/7, ông Bùi Hồng Minh, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh khẳng định, 100% tàu du lịch hoạt động trên vịnh Hạ Long đều “có quy chuẩn cao hơn tiêu chuẩn quốc gia”.
Tàu Vịnh Xanh 58 được lai dắt đưa vào bờ sau tai nạn (Ảnh: Hải Nam).
Theo ông Minh, quy định đưa ra gồm 15 tiêu chí an toàn với tàu du lịch. Tỉnh Quảng Ninh khuyến khích các tàu hoạt động tiêu chí an toàn phải cao hơn quy chuẩn quốc gia. Tàu Vịnh Xanh 58 gặp nạn có hệ số an toàn là 2,3 trong khi hệ số an toàn theo quy định chỉ là hơn 1,15.

Việc cấp phép cho các tàu xuất bến được thực hiện theo quy định của pháp luật và do cảng vụ. Trong đó, điều kiện cấp phép để tàu hoạt động gồm điều kiện về an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường, chứng chỉ các điều kiện về thuyền viên, điều kiện về thời tiết.

Bên cạnh vấn đề về chỉ số an toàn của các con tàu du lịch chở khách, câu chuyện công tác cứu hộ được triển khai thế nào khi sự cố xảy ra, cũng nhận được sự quan tâm của dư luận.

Tiến sĩ Phạm Hà, Chủ tịch LuxGroup – đơn vị sở hữu nhiều phương tiện du lịch biển tại Quảng Ninh, Nha Trang, nhận định hiện nay còn tồn tại lỗ hổng trong thiết kế tàu du lịch khi chưa có hệ thống cảnh báo tự động.

Đơn cử như khi tình huống khẩn cấp xảy ra, thuyền trưởng hoặc thuyền viên không kịp đưa ra phản ứng, dễ dẫn tới trường hợp tương tự như tàu Vịnh Xanh 58 vừa qua.

Theo Tiến sĩ Phạm Hà, mọi tàu đều được giám sát qua GPS, AIS (hệ thống để giám sát tàu biển giúp theo dõi vị trí, hướng đi, tốc độ và nhiều thông tin khác) kết nối trực tiếp với trung tâm điều khiển như sân bay. Trên màn hình lớn, mỗi tàu hiện thành một chấm xanh.

Khi mất tín hiệu, chấm xanh biến mất, hệ thống tự động báo động. Nhân viên giám sát trên bờ sẽ phối hợp với Cảng vụ để xác minh bằng cách gọi điện cho thuyền trưởng hoặc chủ tàu để kiểm tra tình trạng tàu. Nếu không liên lạc được, đơn vị sẽ điều xuồng đến vị trí mất tín hiệu để kiểm tra trực tiếp và lập tức triển khai việc cứu hộ khẩn cấp.
Tàu du lịch hoạt động chở khách ở vịnh Hạ Long (Ảnh minh họa: Booking).
Đó là quy trình đội cứu hộ triển khai xuồng cao tốc trong 5 phút, mang theo đầy đủ thiết bị như bè cứu sinh, đồ lặn, y tế, cần cẩu, thậm chí cả trực thăng sẵn sàng cất cánh. Sau chưa đầy 30 phút, toàn bộ hành khách được cứu sống và đưa vào bờ an toàn.

“Công nghệ 4.0 không chỉ quản lý, còn bảo vệ tính mạng con người. Với điểm đến du lịch mang tầm cỡ quốc tế như Hạ Long, hệ thống cứu hộ hiện đại là điều bắt buộc không thể chậm trễ bởi một phút cũng có thể là sinh tử”, Tiến sĩ Phạm Hà phân tích.

Ngoài ra, một vấn đề nổi cộm khác cũng được đại diện của LuxGroup lưu ý.

Đó là kiểu tàu vỏ đồng, thiết kế đáy bằng, lại sử dụng vật liệu nhẹ dễ chìm, nếu tiếp tục đưa vào khai thác sẽ tiềm ẩn nhiều nguy cơ tai nạn như vụ tàu Vịnh Xanh 58 vừa qua.

Theo Tiến sĩ Phạm Hà, loại tàu này có phần đáy quá nông, thân tàu nhẹ và dễ bị nung nóng dưới trời nắng gay gắt. Khi đỗ neo lâu ở vị trí cao trên boong để ăn trưa, nếu gặp mưa lớn kèm gió mạnh, tàu rất dễ bị lật. Thiết kế này chỉ phù hợp với tàu cứu hộ nhỏ, vùng nước ấm, biển lặng, ít gió, hoàn toàn không thích hợp với điều kiện phức tạp như vịnh Bắc Bộ.

Tỉnh Quảng Ninh hiện vẫn cho phép nhiều tàu đóng cùng kiểu với tàu bị chìm hoạt động. Đó là những tàu có phần mũi vát nhọn nhằm dễ dàng cập cảng trong điều kiện hạ tầng yếu kém.

Tuy nhiên, với diễn biến thời tiết ngày càng bất thường do biến đổi khí hậu, đại diện LuxGroup cho rằng, cần mạnh dạn loại bỏ những mẫu tàu lỗi thời, không còn phù hợp, tránh những tai nạn đau lòng tiếp tục xảy ra.

Bên cạnh những yếu tố khách quan, Tiến sĩ Justin Matthew Pang, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Quản trị du lịch và khách sạn, Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, nhằm đảm bảo tính an toàn cho hành khách, mọi tàu du lịch nên áp dụng các tiêu chuẩn an toàn cao nhất, từ việc kiểm soát sức chứa, bố trí đủ áo phao, yêu cầu mặc áo phao suốt hành trình, đến trang bị bộ sơ cứu và thiết bị cứu hộ đầy đủ.

Ngoài ra, chủ tàu cần quản lý nghiêm ngặt số lượng người trên tàu, đảm bảo đủ áo phao và yêu cầu sử dụng đầy đủ. Các phần minh họa hướng dẫn an toàn giống như trên máy bay nên trở thành điều bắt buộc.

Tiến sĩ Pang cũng đề xuất, cơ quan chức năng cần ban hành lệnh tạm dừng toàn diện các hoạt động tàu thuyền khi thời tiết xấu, nhằm bảo vệ cả người dân địa phương lẫn du khách.

Vị chuyên gia này còn khuyến nghị nên mời các chuyên gia an toàn độc lập nghiên cứu tác động của bão nhiệt đới đối với vịnh Hạ Long và làm việc với tất cả các bên liên quan như lãnh đạo địa phương, chủ tàu và hiệp hội hàng hải để áp dụng các thực hành tốt nhất trên toàn cầu.

“Theo thời gian, những hành vi nguy hiểm sẽ bị loại bỏ, từ đó hình thành một ngành du lịch an toàn, bền vững, được vận hành theo những chuẩn mực tốt nhất và có trách nhiệm,” ông nói.