Người đàn bà góa chồng bị cả làng bảo “dại” vì cứ bám riết lấy mảnh đất nhỏ như cái lỗ mũi cho đến khi bà qua đời đột ngột. Chỉ đến lúc ấy, cả làng mới ngã ngửa khi đội khảo sát đào nền nhà lên…

Bà Tư Lành – một góa phụ hơn 30 năm – sống co ro trong căn chòi lá dột nát nằm sát mé rạch nhỏ, trên mảnh đất chưa đầy 25m², hẹp đến mức người ta châm chọc:

“Trải chiếu còn không vừa, chôn cũng chật!”

Hàng xóm rỉ tai nhau:

“Chồng chết lâu rồi, không con cái, sống vậy chi cho khổ?”

“Bán đi thì cũng vài trăm triệu, đủ sống đến cuối đời. Đằng này cứ bám như keo.”

“Dại ghê, ai mà làm dâu kiểu đó cũng ớn!”

Bà Tư không bao giờ đáp lại. Sáng ra rửa mặt dưới rạch, chiều tưới vài bụi rau thơm sau chòi, tối thắp nhang trước bàn thờ chồng. Âm thầm – nhưng kiên quyết không rời mảnh đất đó, mặc cho có người trả giá rất cao.

Cho đến một buổi trưa oi ả, bà Tư đổ gục ngay trước ngạch cửa.
Ra đi không lời trăn trối. Không con cái, không di chúc, chính quyền phải tiếp nhận tài sản theo thủ tục.

Khi đội khảo sát tới, họ dỡ nền nhà mục nát lên, định kiểm tra hiện trạng. Nhưng rồi…

“Ủa! Có cái hầm nè! Có hầm dưới nền nhà nè!!!”

Một căn hầm nhỏ, đổ bê tông chắc chắn, giấu kỹ dưới nền chiếu ngủ của bà Tư. Khi mở ra, người ta không thấy vàng bạc, mà là một rương gỗ cũ, khóa gỉ sét, bên trong chứa đầy giấy tờ hồ sơ pháp lý.

Tập hồ sơ trên cùng ghi rõ ràng:
“Tài sản thừa kế – Vụ án tranh chấp di sản năm 1992 – Trần Văn Dũng & Trần Thị Lành”

Bên cạnh là một lá thư tay được bọc cẩn thận, đề ngoài:
“Gửi người có duyên tìm được.”

Nét chữ nghiêng, đều đặn:

“Tôi là Lành – vợ ông Trần Văn Dũng. Năm xưa, khi ảnh mất, họ hàng đòi chia đất, nhưng tôi thắng kiện vì có giấy tờ đầy đủ.

Tôi không con, nhưng ảnh có đứa cháu nội tên Trần Minh Phong, lúc đó mới 4 tuổi, bị đưa đi khỏi quê.

Tôi hứa với ảnh: ‘Dù sống hay chết, em cũng giữ đất này – để đến lúc nó tìm về.’

Nếu ai có duyên đọc được thư này, xin đừng vội bán đất. Hãy tìm Phong. Nếu không… cứ để nơi này yên lành với cây cối. Đừng xây nhà cao. Tôi ở trên kia, nhìn xuống, sẽ vui.”

Ba tháng sau, một người đàn ông trạc 30, mang theo tập hồ sơ và bức ảnh cũ: đứa bé cười tươi ngồi trên vai một người đàn ông mặc áo bộ đội – chính là ông Dũng.

Trần Minh Phong đã trở về.

Anh không bán đất. Cũng không xây biệt thự.
Chỉ dựng lại căn chòi lá, trồng lại hàng cau trước ngõ, đặt bàn thờ bà Tư vào vị trí cũ. Tối tối, anh lặng lẽ thắp nhang, ngồi trầm ngâm nơi hiên chòi – như ai đó từng làm suốt 30 năm.

Một cái kết tưởng là chấm dứt, lại hóa ra là sự bắt đầu.