Làng Đông Thượng ai cũng biết ông Nhất – người đàn ông có sáu cô con gái xinh đẹp, giỏi giang, lấy chồng khắp nơi. Nhưng đời ông, như người ta vẫn nói, chỉ thiếu đúng một điều: một thằng con trai để nối dõi.

Ông Nhất vốn là người cứng cỏi. Nói năng rổn rảng, cái gì cũng dứt khoát. Trong nhà, tiếng ông luôn to hơn cả tiếng tivi. Năm 65 tuổi, ông vẫn xắn quần lội ruộng, đi đốn tre, lợp mái. Chỉ có điều, càng về già, ông càng hay lẩm bẩm:

“Sau này ai thắp hương cho mình đây?”

Bà Na – vợ ông – chẳng nói gì. Bà lặng lẽ như suốt bốn mươi năm sống bên ông. Sáu người con gái lớn khôn, học hành đỗ đạt, cưới chồng tử tế, đứa đi Sài Gòn, đứa sang Nhật, chỉ gọi về mỗi tối cuối tuần. Ông Nhất không mừng, chỉ buông một câu gắt:

“Có giỏi cũng là con nhà người ta.”

Mọi chuyện bắt đầu rối ren khi ông Nhất bắt đầu hay qua lại nhà bà Mị – người đàn bà goá chồng sống cuối thôn. Bà Mị hơn ông Nhất 5 tuổi, nhưng nhờ chăm sóc da và tập yoga nên trông vẫn đầy đặn, sắc sảo.

Ban đầu chỉ là mượn cái cuốc, xin nắm rau răm, rồi dần dà thành uống trà buổi sáng, nhâm nhi bát rượu buổi chiều. Cả xóm rì rào. Có người cười cợt, có người chậc lưỡi:

“Ông Nhất muốn kiếm đứa con trai trước khi xuống lỗ!”

Và đúng thế thật.

Ông dọn về nhà bà Mị. Đứa con gái giữa bay về từ Đà Nẵng, đứng giữa sân gào khóc. Ông chỉ buông câu khô khốc:

“Cha không có lỗi. Cha chỉ làm điều một người đàn ông cần làm.”

Bà Na không khóc. Không van xin. Chỉ dọn lại bàn thờ tổ tiên, thắp ba nén nhang rồi lui vào trong buồng. Tối ấy, bà ngủ một mình sau 40 năm chung gối.

Bà Mị, như để khẳng định mối quan hệ, dăm ba tháng sau loan tin: “Có tin vui”. Ông Nhất mừng rỡ. Mặt ông sáng rực như mặt trăng rằm. Ông bắt đầu tính chuyện đặt tên cho đứa bé, nhờ ông thầy bói chọn ngày lành tháng tốt. Cả làng đồn ầm: “Lần này ông Nhất toại nguyện rồi!”

Chín tháng sau, đứa bé trai ra đời. Mắt sáng, da hồng, khóc to như phá làng phá xóm. Ông Nhất đặt tên là “Thái” – với ý “thái dương”, ánh mặt trời của cuối đời ông. Hôm làm lễ đầy tháng, ông giăng phông kết rạp, mời hết xóm trên xuống xóm dưới. Bà Mị ngồi trên chiếu, áo đỏ chói lọi, cười như vừa trúng số độc đắc.

Nhưng niềm vui ấy không kéo dài lâu.

Bốn tháng sau, ông Nhất được mời lên xã làm giấy khai sinh cho đứa bé. Cán bộ bảo: “Giờ nhà nước làm kỹ, phải có xét nghiệm huyết thống nếu khai sinh ngoài giá thú.”

Ông cười lớn:

“Không cần đâu. Tôi chắc chắn! Con tôi đấy!”

Nhưng bà Mị nằng nặc đi xét nghiệm. Bảo là “cho có lệ”. Ba ngày sau, giấy xét nghiệm ADN trả về, ông Nhất run tay khi nhìn dòng kết luận:

“Không có quan hệ huyết thống giữa mẫu và nghi can cha.”

Ông chết lặng.

Ông tìm bà Mị giữa chợ. Bà vẫn tươi tỉnh, đang lựa bó cải thìa. Ông cầm tờ giấy, dúi vào tay bà, giọng gằn lên:

“Thế này là sao?!”

Bà Mị ngước lên, không né tránh, cũng chẳng ngạc nhiên:

“Ông nghĩ tôi còn đủ sức mang thai ở tuổi này à? Đứa đó… là con thằng cháu họ. Tôi xin nuôi. Còn ông – chỉ là cái cớ để tôi không cô đơn.”

Ông Nhất loạng choạng như người vừa bị tát. Cái danh dự, cái sĩ diện, cái “giấc mộng con trai” trong ông vỡ vụn.

Chiều hôm đó, cả làng thấy ông xách túi rách trở về căn nhà cũ. Bà Na đang nấu cơm, ngước mắt nhìn ông, không trách móc, không nói gì. Chỉ lặng lẽ rót cho ông bát nước, để trên bàn như chưa từng có một cuộc chia ly.

Một tuần sau, cả sáu người con gái về đầy đủ. Không ai mắng cha. Không ai khóc. Họ chỉ dắt tay ông đi dạo quanh xóm. Có đứa lấy kéo cắt tóc, có đứa sửa lại cánh cửa phòng ông bị kẹt.

Buổi tối, mâm cơm đủ đầy, tiếng cười nói rộn ràng. Ông Nhất ngồi im, cơm chan nước mắt. Ông nghẹn ngào nói:

“Cha xin lỗi… cha mù quáng quá.”

Cô con gái cả đứng dậy, đặt tay lên vai ông:

“Chúng con không cần cha phải có con trai. Chúng con chỉ cần cha biết yêu thương mẹ và tụi con. Chừng ấy là đủ rồi.”

Mùa đông năm đó, trời rét buốt. Ông Nhất mang bộ ấm trà ra ngồi hiên, nhìn bà Na đang lúi húi dọn lại giàn mướp. Ông rụt rè:

“Mình này… Hồi trẻ tôi chỉ nghĩ đến việc có con trai, mà quên mất người luôn ở bên tôi suốt đời là bà…”

Bà Na cười khẽ, như gió thoảng qua bờ rào trúc:

“Ông còn nhớ ra là tốt rồi. Tôi vẫn ở đây, từ đầu đến cuối.”