Ngân hàng Nhà nước đang lấy ý kiến cho dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, trong đó đáng chú ý là đề xuất chấm dứt cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng và bổ sung quy định khi thanh toán mua, bán vàng.

Thay vì chỉ giao cho đơn vị duy nhất như hiện nay, cơ quan quản lý sẽ giám sát thị trường thông qua việc cấp hạn mức và giấy phép nhập khẩu vàng từng lần cho các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp đủ điều kiện.

Theo dự thảo, để được sản xuất vàng miếng, doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, còn ngân hàng là 50.000 tỷ đồng. Ngoài ra, các đơn vị này phải nằm trong danh sách được cấp phép mua bán kim loại quý, không vi phạm pháp luật, hoặc nếu có thì đã khắc phục xong.

Dự thảo Nghị định sửa đổi bổ sung điều kiện cấp giấy phép sản xuất vàng miếng và quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức sản xuất vàng miếng (Ảnh: Hải Long).

Theo đó, cả nước hiện có 38 tổ chức được cấp phép kinh doanh mua bán vàng miếng, nhưng chỉ vài doanh nghiệp lớn như PNJ, DOJI, SJC đủ điều kiện về vốn để tham gia sản xuất. Ở nhóm ngân hàng, Vietcombank, BIDV, VietinBank, MB, Agribank, VPBank và Techcombank là những cái tên đáp ứng yêu cầu vốn điều lệ.

Dự thảo Nghị định sửa đổi cũng bổ sung quy định rõ trách nhiệm của các tổ chức tín dụng và doanh nghiệp được phép sản xuất vàng miếng.

Theo đó, các đơn vị chỉ được phép sản xuất loại vàng miếng được quy định. Đồng thời, phải công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng và hàm lượng vàng theo quy định pháp luật; chịu trách nhiệm về việc sản phẩm tuân thủ đúng các tiêu chuẩn đã công bố.

Doanh nghiệp sản xuất cũng phải bảo hành sản phẩm vàng miếng cho khách hàng và hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật đối với sản phẩm do mình sản xuất.

Ngoài ra, các đơn vị phải xây dựng hệ thống lưu trữ thông tin đầy đủ, chính xác về dữ liệu sản xuất vàng miếng và có trách nhiệm kết nối, cung cấp thông tin cho cơ quan chức năng theo quy định. Việc tuân thủ các quy định tại Nghị định và pháp luật liên quan là bắt buộc.

Trao đổi với phóng viên báo Dân trí, PGS.TS Nguyễn Hữu Huân, Giảng viên Đại học Kinh tế TPHCM, cho rằng đề xuất xóa bỏ thế độc quyền trong sản xuất vàng miếng là bước đi đúng hướng, tuy nhiên cần đi kèm cơ chế kiểm soát nghiêm ngặt để bảo vệ người tiêu dùng và ổn định thị trường.

Theo ông Huân, bất kỳ thị trường nào có yếu tố độc quyền kéo dài cũng sẽ gây méo mó cơ chế vận hành và kìm hãm sự phát triển lành mạnh. Tuy nhiên, việc xóa bỏ độc quyền sản xuất vàng miếng không thể thực hiện một cách vội vàng. “Nếu cho phép nhiều doanh nghiệp tham gia sản xuất vàng miếng, cần đặt ra các điều kiện rất rõ ràng về năng lực sản xuất, thanh khoản, và đặc biệt là chất lượng sản phẩm”, ông nhấn mạnh.

Một điểm mới khác trong dự thảo là giao dịch mua bán vàng từ 20 triệu đồng trở lên sẽ phải thực hiện qua chuyển khoản. Ngân hàng Nhà nước cho biết, quy định mới được bổ sung nhằm đảm bảo yêu cầu xác thực thông tin khách hàng.

Tuy nhiên, quy định này không làm phát sinh thêm nghĩa vụ cho người mua vì việc xác thực đã được thực hiện khi khách hàng mở và sử dụng tài khoản thanh toán tại ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đồng thời, quy định cũng hướng tới mục tiêu tăng cường tính công khai và minh bạch trong các giao dịch mua bán vàng.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng mở đường cho các doanh nghiệp được nhập khẩu vàng nguyên liệu để sản xuất vàng miếng và trang sức mỹ nghệ. Họ được phép bán lại nguyên liệu cho các đơn vị đã được cấp phép kinh doanh, với điều kiện nguyên liệu phải nhập từ nhà sản xuất được Hiệp hội Thị trường vàng London (LMBA) chứng nhận. Các doanh nghiệp cũng phải công bố rõ tiêu chuẩn, hàm lượng vàng và xây dựng quy trình nội bộ về xuất nhập khẩu, sản xuất.