Chat GPT, một trong những công cụ trí tuệ nhân tạo phổ biến nhất hiện nay, đang tạo ra những luồng ý kiến trái chiều trong giáo dục.

Với nhiều người thì Chat GPT là cơ hội hỗ trợ học tập, nhưng với không ít người thì đây lại là mối đe dọa cho sự trung thực trong học thuật. Vậy sinh viên cần nắm rõ điều gì để phân biệt ranh giới giữa việc kiểm tra kiến thức và hành vi gian lận?

Với nhiều sinh viên, Chat GPT giờ đây đã trở nên quen thuộc chẳng khác gì sách vở hay chiếc máy tính bỏ túi. Từ việc chỉnh sửa ngữ pháp, sắp xếp tài liệu ôn tập cho đến tạo thẻ ghi nhớ, AI đang dần trở thành “người bạn đồng hành” không thể thiếu trong đời sống đại học.

Tuy nhiên, khi các trường chạy đua để bắt kịp công nghệ, một ranh giới đang được vạch ra: dùng AI để hiểu bài thì được, còn để làm bài tập thì không.

Theo báo cáo mới công bố của Viện Chính sách Giáo dục Đại học (HEPI), gần 92% sinh viên hiện nay sử dụng AI tạo sinh ở một mức độ nào đó, tăng vọt so với con số 66% của năm trước.

“Thực sự thì ai cũng dùng”, Magan Chin, sinh viên đang theo học bậc thạc sĩ ngành Chính sách công nghệ tại Đại học Cambridge chia sẻ. Trên TikTok, cô thường đăng những mẹo học tập với AI, từ tổ chức buổi học dạng trò chuyện đến các lệnh lọc ghi chú thông minh.

“AI đã thay đổi rất nhiều. Ban đầu, nhiều người cho rằng dùng Chat GPT là gian lận, làm thui chột khả năng tư duy phản biện. Nhưng giờ đây, nó giống như một người bạn đồng hành trong học tập, một công cụ trao đổi giúp ta tiến bộ”, Chin nói thêm.

Nếu biết khai thác đúng cách, AI có thể trở thành một công cụ tự học hiệu quả. Magan Chin gợi ý sinh viên nên nhập ghi chú bài giảng vào hệ thống và nhờ AI tạo ra các câu hỏi ôn tập.

“Bạn có thể trò chuyện với nó như với giảng viên để tương tác trực tiếp”, cô nói, đồng thời nhấn mạnh AI còn có khả năng vẽ sơ đồ tư duy và tóm tắt những chủ đề phức tạp.

Jayna Devani, trưởng bộ phận giáo dục quốc tế của OpenAI, đơn vị phát triển Chat GPT tại Mỹ, cũng ủng hộ cách tiếp cận này. “Sinh viên có thể tải lên slide môn học và nhờ AI tạo câu hỏi trắc nghiệm. Công cụ này giúp chia nhỏ những nhiệm vụ phức tạp thành từng bước và làm rõ các khái niệm”, bà cho biết.

Tuy nhiên, nguy cơ phụ thuộc quá mức vào AI vẫn tồn tại. Để khắc phục, Chin và bạn bè áp dụng “phương pháp phản biện ngược”. Cô gợi ý rằng: “Khi Chat GPT đưa ra câu trả lời, hãy thử hình dung người khác sẽ phản hồi thế nào. Hãy coi đó như một góc nhìn bổ sung, nhưng nhớ rằng nó chỉ là một trong rất nhiều câu trả lời mà thôi”.

Chin đồng thời cũng khuyên sinh viên nên yêu cầu AI đưa ra các cách tiếp cận khác nhau để mở rộng tư duy.

Những cách sử dụng tích cực như vậy thường nhận được sự ủng hộ từ các trường đại học. Nhưng trong cộng đồng học thuật vẫn lo ngại về tình trạng lạm dụng AI, và nhiều giảng viên cảnh báo điều này có thể làm suy giảm trải nghiệm học tập bậc đại học.

Giáo sư Graham Wynn, Phó Hiệu trưởng phụ trách giáo dục tại Đại học Northumbria, cho biết việc sử dụng AI để hỗ trợ và lên khung bài tập là chấp nhận được, nhưng sinh viên không nên dựa hoàn toàn vào kiến thức và nội dung do AI tạo ra.

“Sinh viên rất dễ gặp rắc rối với hiện tượng ‘‘ảo giác’’, tài liệu tham khảo bịa đặt và nội dung giả mạo”, ông cảnh báo.

Giống như nhiều trường khác, Northumbria đã triển khai công cụ phát hiện AI để có thể đánh dấu những bài có dấu hiệu phụ thuộc quá mức. Tại Đại học Nghệ thuật London (UAL), sinh viên thậm chí phải ghi lại nhật ký sử dụng AI nhằm đảm bảo tính minh bạch trong quá trình sáng tạo cá nhân.

Cũng theo giáo sư Graham Wynn, giống như hầu hết công nghệ mới, mọi thứ đang thay đổi rất nhanh. Những công cụ AI sinh viên dùng hôm nay sẽ trở thành một phần trong môi trường làm việc ngày mai.

Tuy vậy, đại học không chỉ hướng tới kết quả, mà còn là trải nghiệm học tập. Thông điệp từ giới giáo dục đã chỉ rõ: hãy để AI hỗ trợ, chứ không thay thế bạn.

Người phát ngôn của UAL cũng nhấn mạnh, đồng thời khuyến cáo: “Hiểu biết về AI là kỹ năng cốt lõi của sinh viên. Hãy tiếp cận nó với sự tò mò, nhưng cũng phải rất tỉnh táo”.