Cá khô là món ăn quen thuộc trong bữa cơm của nhiều gia đình Việt Nam, nhưng ăn quá nhiều tiềm ẩn các nguy cơ cho sức khỏe.

Đột quỵ từ thói quen ăn mặn

Chị N.K.S. (sinh năm 1987, ngụ tại An Đông, TPHCM) từng đối mặt với cơn đột quỵ vào cuối năm 2023, để lại di chứng liệt nửa người và mất giọng nói.

Từ thời sinh viên, chị S. đã yêu thích cá khô. Với chị, cá khô – dù là loại phơi khô hay ủ mắm – luôn là món “đưa cơm” không thể thiếu. Suốt 15 năm, mỗi bữa ăn của chị đều có một đĩa cá khô. “Tôi là người dễ ăn, chỉ cần một con cá khô là có thể ăn hết chén cơm ngon lành, nhất là những ngày bận rộn”, chị chia sẻ. Không phải vì khó khăn tài chính, chị đơn giản yêu thích hương vị đậm đà của món ăn này.

Tuy nhiên, thói quen ấy đã âm thầm gây hại. Cuối năm 2023, khi đang làm việc, chị S. đột nhiên cảm thấy mệt mỏi, tê bì chân tay. Nghĩ rằng chỉ bị cảm nắng, chị xin nghỉ về nhà và đi ngủ từ chiều. Đến nửa đêm, chị tỉnh dậy trong tình trạng cơ thể nặng nề, mắt mờ đi, không thể gọi người thân cầu cứu. Khi gia đình phát hiện, chị đã bị liệt nửa người và mất khả năng nói.

Tại Bệnh viện Nhân dân 115, các bác sĩ chẩn đoán chị bị S. đột quỵ não do huyết áp tăng cao. Trước đó hai năm, chị từng được cảnh báo huyết áp cao (155/100 mmHg) trong một lần khám sức khỏe định kỳ, nhưng chị chủ quan, chỉ uống thuốc một thời gian rồi bỏ.

Người phụ nữ trẻ nhớ lại, những ngày trước cơn đột quỵ, chị thường ăn 2-3 bữa cơm với cá khô rất mặn. “Nằm trên giường bệnh, tôi mới nhận ra thói quen ăn mặn đã hại mình”, chị S. tâm sự.

Cá khô quá mặn không tốt cho tim mạch. Ảnh: P.T. 
Các chuyên gia tim mạch cảnh báo rằng thói quen tiêu thụ thực phẩm mặn đang là vấn đề đáng báo động tại Việt Nam. Nhiều người có xu hướng sử dụng nước mắm để chấm trong mỗi bữa ăn, thậm chí chấm muối với các loại trái cây như dưa hấu hay thêm muối vào nước dừa. Bên cạnh đó, thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh, vốn chứa hàm lượng muối và natri cao, ngày càng phổ biến trong chế độ ăn uống của người Việt.

Việc ăn quá mặn khiến người mắc bệnh tăng huyết áp khó kiểm soát tình trạng sức khỏe. Trong quá trình điều trị và theo dõi những bệnh nhân đột quỵ liên quan đến huyết áp cao, các bác sĩ nhận thấy nhiều người gặp khó khăn trong việc từ bỏ thói quen tiêu thụ thực phẩm mặn.

Vì sao cá khô có thể gây hại?

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, Viện Công nghệ Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội, cá khô có giá trị dinh dưỡng thấp và thường chứa lượng muối cao để bảo quản. Việc tiêu thụ quá nhiều muối (natri) có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, bao gồm:

Tăng huyết áp và bệnh tim mạch: Lượng natri cao trong cá khô làm tăng áp lực lên mạch máu, gây nguy cơ cao huyết áp, đột quỵ và các bệnh tim mạch.

Nguy cơ từ chất bảo quản: Một số loại cá khô sử dụng nitrit hoặc nitrat để kéo dài thời gian bảo quản. Nếu tiêu thụ quá mức, các chất này có thể gây hại.

Tích lũy chất độc hại: Cá khô, đặc biệt từ các loại cá lớn, có thể chứa thủy ngân, ảnh hưởng đến thai nhi ở phụ nữ mang thai hoặc trẻ sơ sinh.

Theo PGS Thịnh, những người mắc bệnh tim mạch hoặc cao huyết áp; phụ nữ mang thai và cho con bú; người có vấn đề về thận vì hàm lượng natri cao làm tăng gánh nặng cho thận, gây nguy cơ suy giảm chức năng. Ngoài ra, cá khô có thể khó tiêu hoặc gây phản ứng dị ứng ở một số người.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo mỗi ngày người trưởng thành chỉ nên ăn dưới 2.000mg natri, tức 5g muối, PGS Thịnh khuyến cáo người dân chọn thực phẩm phù hợp.