Cơ quan thuế có thể kiểm tra tài khoản ngân hàng của hộ, cá nhân kinh doanh nếu người nộp thuế bị xếp loại rủi ro cao hoặc có dấu hiệu vi phạm nghĩa vụ thuế.

Cơ quan thuế có thể kiểm tra tài khoản ngân hàng của hộ, cá nhân kinh doanh nếu người nộp thuế bị xếp loại rủi ro cao. Ảnh: Quang Việt.
Quản lý rủi ro trong thuế là gì?

Theo Thông tư 31/2021/TT-BTC của Bộ Tài chính, áp dụng quản lý rủi ro trong quản lý thuế là việc cơ quan thuế sử dụng các biện pháp nghiệp vụ, kỹ thuật và công nghệ để đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật thuế của người nộp thuế.

Kết quả đánh giá sẽ là căn cứ để cơ quan thuế quyết định thực hiện hoặc không thực hiện các biện pháp như thanh tra, kiểm tra, xác minh hoặc giám sát. Việc quản lý rủi ro hướng tới mục tiêu nâng cao hiệu quả quản lý thuế, đồng thời tạo điều kiện cho người nộp thuế tuân thủ tốt pháp luật.

Cá nhân, hộ kinh doanh sẽ bị áp dụng quản lý rủi ro ra sao?

Theo Điều 15 Thông tư 31/2021/TT-BTC, người nộp thuế là cá nhân được phân loại rủi ro theo 3 nhóm: cao, trung bình và thấp. Tùy nhóm, cơ quan thuế sẽ áp dụng các biện pháp quản lý khác nhau.

1. Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh:

– Rủi ro cao:

Bị rà soát, kiểm tra thông tin để xác định lại doanh thu, mức thuế;

Có thể bị lập danh sách để cơ quan thuế khảo sát thực tế;

Có thể kiểm tra việc tuân thủ thuế của cả tổ chức liên quan (nếu có).

– Rủi ro trung bình:

Bị chọn ngẫu nhiên vào danh sách khảo sát doanh thu;

Tiếp tục được phân loại lại trong kỳ đánh giá tiếp theo.

– Rủi ro thấp:

Không bị kiểm tra trực tiếp;

Hồ sơ được lưu, tiếp tục phân loại định kỳ.

2. Cá nhân có thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân (không bao gồm kinh doanh):

– Rủi ro cao:

Bị đưa vào danh sách kiểm tra, xác minh thực tế;

Cơ quan thuế thực hiện kiểm tra theo quy định hiện hành.

– Rủi ro trung bình và thấp:

Chỉ lưu hồ sơ, không kiểm tra thực tế;

Tiếp tục đánh giá trong kỳ tiếp theo.

Riêng cá nhân có thu nhập qua tổ chức chi trả (như doanh nghiệp) sẽ được kiểm soát gián tiếp thông qua việc đánh giá rủi ro của tổ chức chi trả thu nhập.

3. Cá nhân có thu liên quan đến đất đai, tài sản gắn liền với đất:

– Rủi ro cao:

Cơ quan thuế phân tích hồ sơ, lập kế hoạch kiểm tra tại trụ sở;

Kiểm tra hồ sơ khai thuế đối với cá nhân và tổ chức có liên quan.

– Rủi ro trung bình và thấp:

Lưu hồ sơ, tiếp tục phân loại cho kỳ tiếp theo.

Nguyên tắc đánh giá và áp dụng rủi ro thuế

Theo Điều 4 Thông tư 31, việc quản lý rủi ro cần đảm bảo các nguyên tắc:

Đảm bảo hiệu lực – hiệu quả quản lý thuế nhưng vẫn khuyến khích người nộp thuế tự giác tuân thủ;

Thông tin quản lý rủi ro được thu thập từ nhiều nguồn: nội bộ ngành thuế, cơ quan chức năng khác, thậm chí từ nước ngoài;

Phân loại mức độ rủi ro được thực hiện tự động, định kỳ, dựa trên dữ liệu và tiêu chí cụ thể trong Thông tư;

Cơ quan thuế căn cứ kết quả đánh giá để ra quyết định thanh tra, kiểm tra, giám sát; Xây dựng kế hoạch nâng cao tuân thủ theo từng nhóm rủi ro.

Khi nào cơ quan thuế được kiểm tra tài khoản ngân hàng?

Việc kiểm tra tài khoản ngân hàng không phải thực hiện đại trà mà phải có căn cứ nghiệp vụ rõ ràng.

Khi người nộp thuế bị xếp loại rủi ro cao, có dấu hiệu khai thiếu doanh thu, trốn thuế, hoặc có giao dịch bất thường, cơ quan thuế có thể tiếp cận thông tin tài khoản ngân hàng thông qua sự phối hợp với các tổ chức tín dụng.

Trường hợp đặc biệt, như chuyển nhượng bất động sản, nhận tiền cho thuê nhà, bán hàng online, nếu có chênh lệch giữa số tiền thực giao dịch và số khai báo thuế, tài khoản ngân hàng có thể bị kiểm tra để xác minh nguồn thu và cơ sở tính thuế.

Trường hợp hệ thống rủi ro lỗi hoặc không đủ điều kiện tự động phân loại thì sao?

Trong tình huống hệ thống đánh giá tự động gặp sự cố hoặc không đáp ứng được yêu cầu, việc quản lý rủi ro sẽ được thực hiện thủ công. Cụ thể, công chức thuế sẽ lập văn bản đề xuất, trình người có thẩm quyền phê duyệt để áp dụng biện pháp nghiệp vụ theo quy định.

Nếu thông tin về người nộp thuế thay đổi làm ảnh hưởng đến kết quả phân loại, việc cập nhật mức rủi ro mới sẽ được thực hiện thủ công, có sự phê duyệt trước khi cập nhật vào hệ thống.

Thông tin quản lý rủi ro được lưu trữ và xử lý như thế nào?

Mọi kết quả phân loại rủi ro, biện pháp nghiệp vụ áp dụng tương ứng sẽ được cập nhật đầy đủ vào các hệ thống ứng dụng hỗ trợ quản lý thuế của cơ quan thuế. Đây là cơ sở để đánh giá lại trong các kỳ tiếp theo, đảm bảo minh bạch, khách quan và có tính kế thừa dữ liệu.

Các hộ, cá nhân kinh doanh lưu ý kê khai đúng doanh thu, nghĩa vụ thuế, tránh gian lận hoặc khai thấp, lưu giữ đầy đủ hóa đơn, chứng từ thu – chi.