Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ không nằm trong nhóm bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo quy định, nhưng lại đóng cửa, ngừng kinh doanh, vì sao lại thế?

Thời gian gần đây, tại nhiều địa phương, đặc biệt là các thành phố lớn như TPHCM, tình trạng nhiều hộ kinh doanh đột ngột đóng cửa, nghỉ kinh doanh đã gây xôn xao dư luận và đặt ra không ít dấu hỏi.

Một số ý kiến cho rằng, nguyên nhân xuất phát từ lo ngại nghĩa vụ về hóa đơn điện tử theo Nghị định 70/2025 sửa đổi Nghị định 123/2020 ngày 19/10/2020 quy định về hóa đơn, chứng từ.

Tuy nhiên, khảo sát thực tế cho thấy có nhiều nguyên nhân khác như tâm lý e ngại bị kiểm tra vì buôn bán hàng không rõ nguồn gốc, hàng giả, hàng kém chất lượng, cùng với sự hiểu sai hoặc chưa đầy đủ về chính sách thuế và đối tượng áp dụng hóa đơn điện tử.

Nhiều hộ kinh doanh tại các chợ đóng cửa, ngừng kinh doanh. Ảnh: Thạch Thảo

Theo quy định tại Nghị định 70, chỉ những hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên, hoạt động trong các lĩnh vực bán lẻ, nhà hàng, ăn uống, khách sạn, siêu thị, vận tải hành khách, giải trí… có bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng mới bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền và chuyển dữ liệu tới cơ quan thuế.

Theo cơ sở dữ liệu quản lý thuế, hiện cả nước có 37.576 hộ kinh doanh thuộc diện bắt buộc triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương đương khoảng 1% trong tổng số hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh.

Tuy nhiên, thực tế cho thấy rất nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ, thậm chí không thuộc diện điều chỉnh đã chọn cách tạm ngừng kinh doanh do lo ngại hoặc hiểu nhầm rằng tất cả đều phải triển khai công nghệ máy tính tiền, đồng nghĩa với việc phải thay đổi quy trình, tăng chi phí đầu tư và chịu sự giám sát chặt chẽ.

Tại TPHCM, theo số liệu của Chi cục Thuế khu vực II, trong tháng 5/2025, thời điểm các cơ quan chức năng tăng cường chuẩn bị triển khai Nghị định 70, có 3.763 hộ kinh doanh ngừng hoạt động hoặc đóng cửa.

Tuy nhiên, chỉ có 440 hộ trong số này (chiếm 3,18%) thuộc diện có doanh thu trên 1 tỷ đồng và bắt buộc sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, tương ứng số thuế là 1,4 tỷ đồng. Điều này cho thấy phần lớn các hộ nghỉ kinh doanh không nằm trong nhóm bắt buộc phải áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo quy định.

Chi cục Thuế khu vực II cho biết, đến nay đã có 15.764 hộ kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền theo Nghị định 70, chiếm 6,7% trong tổng số 232.798 hộ kinh doanh tại địa bàn. Trong số đó, có 11.865 hộ kinh doanh theo phương pháp khoán và 3.899 hộ kê khai.

Mặc dù chiếm tới 42,6% số hộ thuộc diện triển khai trên toàn quốc, tỷ lệ này vẫn chỉ chiếm khoảng 0,4% tổng số hộ kinh doanh cả nước.

Điều này khẳng định quy định về hóa đơn điện tử chỉ áp dụng cho nhóm hộ có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên và trong một số lĩnh vực cụ thể, song tâm lý hoang mang lại lan rộng do thông tin chưa đầy đủ hoặc sai lệch.

Theo Chi cục thuế khu vực II, quy định về hoá đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối chuyển dữ liệu cho cơ quan thuế không làm thay đổi chính sách thuế đang áp dụng cho hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Việc này chỉ thay đổi căn cứ xác định doanh thu làm cơ sở cho cơ quan thuế xác định mức thuế khoán của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có mức doanh thu từ 1 tỷ đồng/ năm trở lên cho sát với doanh thu thực tế phát sinh của các hộ này.

Quy định này không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có ngưỡng doanh thu dưới 1 tỷ đồng/năm.