Những ngày qua, trên nhiều tuyến đường, bãi rác ở các địa phương, người dân bất ngờ phát hiện hàng loạt sản phẩm từng được quảng cáo là “thần dược”, “đặc sản”, “nước mắm truyền thống”… bị đổ trộm, vứt bỏ la liệt.

Cơ quan chức năng Quảng Ninh kiểm đếm số thực phẩm chức năng vứt ngoài bãi rác – Ảnh: ĐÔNG BẮC

Trong số đó, không ít sản phẩm là thực phẩm chức năng, mỹ phẩm, thuốc và hàng tiêu dùng có tên tuổi từng gây “sốt” trên mạng xã hội. Đây không còn là hiện tượng cá biệt, mà là “mặt trái” lộ rõ trong tháng hành động chống hàng giả, hàng nhái do Thủ tướng Chính phủ phát động.

Doanh thu tiền tỉ đến ‘bãi rác ven đường’

Vụ việc điển hình mới đây tại Ninh Bình khi TikToker “Gia đình Hải Sen”, sở hữu hơn 2,6 triệu người theo dõi, đã bị cơ quan công an bắt giữ để điều tra hành vi buôn bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc.

Theo thông tin ban đầu, hàng trăm sản phẩm thực phẩm chức năng, mỹ phẩm không được cấp phép đã được bán ra với hình ảnh “thân thiện, gần gũi” của gia đình này. Khi bị điều tra, TikToker này đã có hành vi phi tang bằng cách… đốt hàng ở gần nhà.

Cũng mới đây, tại vùng ven TP.HCM lực lượng chức năng cũng phát hiện hàng nghìn sản phẩm thực phẩm chức năng vứt la liệt bên đường.

Những sản phẩm này chủ yếu là những sản phẩm bổ sung trí não, vitamin, xương khớp… dành cho trẻ em, người ốm yếu, phụ nữ có thai, được sản xuất và chịu trách nhiệm của nhiều công ty dược phẩm tại Hà Nội. Thậm chí có những sản phẩm được quảng cáo “nhập khẩu nguyên liệu từ Mỹ, giá trị đắt đỏ” cũng trở thành rác thải.

Thực phẩm chức năng đổ đống tại TP.HCM: Nhiều sản phẩm cho trẻ em, người ốm yếu, phụ nữ có thai

Sau đó, cơ quan điều tra làm rõ hơn 3.400 hộp thực phẩm chức năng bị đổ bỏ do nhập từ 2 công ty đang bị Bộ Công an xử lý vì kinh doanh thực phẩm chức năng giả.

Hay tại Quảng Ninh, mới đây lực lượng chức năng cũng phát hiện hàng nghìn hộp thực phẩm chức năng chưa được sử dụng chất đầy bãi rác. Trong đó chủ yếu là siro, nước yến sào, đông trùng hạ thảo, thực phẩm bổ sung vitamin…

Không chỉ là thuốc, thực phẩm chức năng hay mỹ phẩm…, mới đây tại kênh Phú Ninh, Quảng Nam, cả nghìn chai nước mắm còn nguyên bị vứt bỏ ở bụi cỏ ven đường. Những sản phẩm này không rõ nguồn gốc xuất xứ.

Hình ảnh những hộp thực phẩm chức năng bị vứt bên lề đường, nước mắm lăn lóc giữa đống rác sinh hoạt… phản ánh đã có rất nhiều hàng giả, hàng kém chất lượng, không rõ nguồn gốc vốn dĩ vẫn đang “xuôi chèo mát mái” ra thị trường thì nay đã có động thái “tháo chạy” bằng cách phi tang.

Nhiều sản phẩm mang nhãn hiệu Hải Sen bị đốt, vứt bỏ ven đường – Ảnh: N.VÂN

Cuộc chiến thanh lọc hàng giả

Chiến dịch hành động quốc gia chống hàng giả, hàng nhái và gian lận thương mại đã mang đến những tín hiệu tích cực. Chỉ trong nửa đầu tháng 6, lực lượng quản lý thị trường đã phối hợp với công an và y tế triệt phá nhiều ổ nhóm sản xuất hàng giả tại các tỉnh, thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, Bắc Ninh, Hải Phòng…

Bên cạnh các sản phẩm bị đốt hoặc vứt bỏ, nhiều kho chứa hàng hóa không rõ nguồn gốc bị niêm phong. Điều đáng nói là không ít trong số đó từng được tiếp thị rầm rộ trên mạng xã hội, lợi dụng lòng tin người tiêu dùng bằng những lời quảng cáo, sự nổi tiếng hoặc chiêu bài “gia truyền ba đời”.

Những sản phẩm bị vứt như rác cũng là hồi chuông cảnh tỉnh về thực trạng buông lỏng quản lý tại một số địa phương, của sàn thương mại điện tử và sự dễ dãi của người tiêu dùng khi tin vào những lời quảng cáo thiếu kiểm chứng.

Tại hội nghị trực tuyến toàn quốc nhằm tăng cường kiểm tra, giám sát việc chấp hành pháp luật trong lĩnh vực dược và an toàn thực phẩm, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên thẳng thắn nhìn nhận hiện nay công tác quản lý các mặt hàng trên mới dừng ở khâu kiểm soát an toàn chứ chưa kiểm soát chặt về chất lượng.

Đáng lưu ý khi nhìn lại cơ chế tự công bố đặt ra thách thức lớn cho công tác hậu kiểm, khi doanh nghiệp công bố xong đưa sản phẩm ra thị trường nhưng công bố ở địa phương này nhưng lại bán sản phẩm ở những địa phương khác.

Ông Tuyên cũng cho rằng việc chống hàng giả không thể chỉ dừng ở những đợt cao điểm, mà là một chiến dịch liên tục, đồng bộ, có sự vào cuộc của các bộ ngành từ y tế, công thương đến công an, hải quan và cần sự giám sát sát sao của người dân.

Điều người dân đang chờ đợi đó là sau đợt truy quét trong tháng cao điểm, liệu có chuyện “đâu lại vào đó” sau chiến dịch? Người dân không thể chỉ trông chờ vào những đợt cao điểm, càng không thể kỳ vọng người bán tự giác vứt bỏ hàng hóa khi bị kiểm tra mà cần sự kiểm soát chặt chẽ của cơ quan chức năng.

Trong đó có việc siết chặt quản lý chất lượng sản phẩm, sàn thương mại điện tử, kiểm soát quảng cáo sai sự thật… để người dân an tâm sử dụng. Và cuộc “tháo chạy” của hàng hóa ở bãi rác có phải là trốn tránh sự truy quét của cơ quan chức năng?