Điều gì dẫn đến vụ lật tàu? Phải chăng hoàn toàn do thời tiết bất ngờ? Ai là người phải chịu trách nhiệm cho thảm họa Vịnh Xanh 58?

12h55 ngày 19/7, Vịnh Xanh 58, biển kiểm soát QN-7105, do 3 thuyền viên điều khiển, chở 46 du khách xuất bến từ Cảng tàu khách Quốc tế Hạ Long tham quan Vịnh Hạ Long (tỉnh Quảng Ninh) theo tuyến số 2. Lịch trình của tàu sẽ đưa khách tham quan hang Sửng Sốt và đảo Ti Tốp.

Khi đó, thời tiết thuận lợi, nắng và nóng. Nửa tiếng sau, cơn dông nổi lên, biển động, mây trời vần vũ. 14h05, trên màn hình radar, tín hiệu của QN-7105 chuyển từ “xanh” sang “vàng”.

Vị trí cuối cùng của Vịnh Xanh 58 được xác định là ở giữa Hòn Gà Chọi và Hẻm Cô Đơn, trong vịnh Hạ Long.

Tín hiệu GPS cuối cùng của QN-7105 (Ảnh: BTL BĐBP).

10 giây tìm “cửa sống”

Vịnh Xanh 58 đã bị gió và sóng đánh lật. Dù thuyền trưởng đã thông báo tất cả hành khách mặc áo phao, tuy nhiên, không ai nghĩ họ sẽ rơi vào thảm họa.

Nước tràn vào khoang tàu chỉ trong hơn 10 giây, gồm cả buồng lái, nơi anh Nguyễn Anh Tú (ở Quảng Ninh) – một trong 3 thuyền viên – đang chèo lái con tàu.

Bằng kinh nghiệm và kỹ năng của một thủy thủ, anh Tú bình tĩnh hơn phần lớn các hành khách trên tàu. Anh nhanh chóng phát hiện một ô cửa kính đã bị vỡ và chui được ra ngoài. Tuy nhiên, anh cũng là người duy nhất trong nhóm thuyền viên tìm được “cửa sống”.
Tình trạng của Vịnh Xanh 58 khi được phát hiện (Ảnh: Q.Đ.).

Trong khoang hành khách, điện mất, mọi thứ chìm trong bóng tối, những tiếng la hét thất thanh trong tích tắc biến mất khi nước ùa vào từ tứ phía.

Anh Nguyễn Hồng Quân (quê Nghệ An) kẹt trong cabin tàu nhưng sớm nhìn thấy tia sáng ở cuối khoang bếp. Ngụp xuống nước, anh bám cầu thang, lấy tia sáng như sợi dây cứu nạn để bơi theo.

Thoát được khỏi con tàu, anh Quân tiếp tục bơi ra xa, nhìn thấy chiếc ghế gỗ văng ra từ con tàu, anh bám lấy như phao cứu sinh.

Chiếc ghế sau đó trở thành “ngọn hải đăng” của anh Quân, anh Tú, anh Mai Xuân Hải (quê Bắc Ninh) và một người đàn ông 40 tuổi. Tuy nhiên, người đàn ông 40 tuổi không gắng gượng được cho đến khi được cứu và buông tay.

Ba người đàn ông còn lại ôm chặt lấy ghế gỗ. Trong khoảng hơn 3 tiếng, không biết bao nhiêu đợt sóng đánh vào người, nhưng cả 3 không bỏ cuộc, động viên nhau, dù không ít lần những tiếng hét kêu cứu tới các thuyền xung quanh không được hồi đáp.

Cuối cùng, một ngư dân phát hiện ra họ, vớt lên thuyền đưa vào bờ.

Công tác cứu hộ, cứu nạn các nạn nhân trong chuyến tàu (Ảnh: Q.Đ.).

Anh Hoàng Văn Thái (40 tuổi, quê Hà Nam cũ, nay là Ninh Bình) đưa cả gia đình gồm Minh (con trai 10 tuổi), vợ và con gái 3 tuổi đi Hạ Long du lịch.

Gia đình anh cùng lên chuyến tàu Vịnh Xanh 58 và gặp nạn. Trong giây phút sinh tử, anh Thái ở gần Minh. Với bản năng của một người cha, anh Thái với lấy chiếc áo phao, dùng hết sức bình sinh mặc cho cậu con trai.

Khoảnh khắc cuối cùng Minh được nhìn thấy bố là khi cậu bé được bố đẩy lên một phòng khác. Căn phòng này dù cũng bị nước tràn vào nhưng không bị lấp kín. Khoảng không oxy còn lại như tình phụ tử anh Thái dành cho con trai, giúp cậu bé sống sót thần kỳ trong khoảng 3 tiếng.

Minh được lực lượng cứu hộ phát hiện khi đang vùng vẫy trong căn phòng. Cậu là một trong 10 người thoát chết sau vụ tai nạn. Trong số đó không có bố, mẹ và em gái Minh.

Người thứ 10 và nạn nhân thứ 11

Bị lật vào khoảng 13h30, Vịnh Xanh 58 không được bất kỳ tàu thuyền nào cũng như lực lượng chức năng phát hiện trong 2 tiếng sau đó.

15h30, Đồn Biên phòng Cửa khẩu cảng Hòn Gai mới nhận được tin báo đầu tiên từ ngư dân. 10 phút sau, 22 cán bộ chiến sĩ của Đồn cùng 2 tàu và 2 xuồng tiếp cận được hiện trường, cùng người dân cứu sống được 10 người.

Kể từ “người thứ 11”, việc cứu hộ, cứu nạn, giải cứu các nạn nhân trở thành trục vớt, tìm kiếm các thi thể.
Lãnh đạo tỉnh Quảng Ninh chỉ đạo công tác cứu hộ trực tiếp tại hiện trường (Ảnh: Q.N.).

Ngay trong đêm, gần 1.000 cán bộ chiến sĩ của Bộ Chỉ huy Bộ đội Biên phòng tỉnh Quảng Ninh, Công an tỉnh Quảng Ninh, Cục Cảnh sát PCCC và CHCN (Bộ Công an), Bộ Tư lệnh Vùng 1 Hải Quân, Cảnh Sát Biển Vùng 1, Ban Quản lý vịnh Hạ Long và đặc biệt là ngư dân địa phương am hiểu luồng lạch cùng tham gia tìm kiếm.

Dưới sự chỉ đạo trực tiếp tại hiện trường của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, cùng lãnh đạo tỉnh, công tác cứu hộ cứu nạn được triển khai với nhiều biện pháp khác nhau, từ xác định dòng chảy để khoanh vùng phạm vi, tìm kiếm theo hướng gió đến huy động đặc công nước, thợ lặn; sử dụng flycam…

Ở biện pháp cuối cùng, Phó Thủ tướng chỉ đạo lật lại tàu.

Tỉnh Quảng Ninh đã huy động 4 tàu lớn cùng với tàu kiểm ngư và 2 sà lan cẩu phối hợp kéo lật lại con tàu.

1h05 ngày 20/7, lực lượng chức năng phát hiện 2 thi thể khi thân tàu vừa được lật nghiêng. Sau đó, nhiều thi thể khác cũng được tìm thấy.

2h, Vịnh Xanh 58 cơ bản được lật lại, nhưng nửa thân dưới của tàu vẫn chìm dưới nước. Công tác tìm kiếm tính đến thời điểm đó ghi nhận 35 thi thể, 4 người mất tích.
Tàu Vịnh Xanh 58 được lật lại lúc 2h ngày 20/7 (Ảnh: Q.N.).

Chiều 21/7, nạn nhân thứ 36 được tìm thấy tại khu vực đảo Ti Tốp, đó là một bé trai 6 tuổi. Lúc này, công tác tìm kiếm gặp trở ngại lớn khi bão Wipha chuẩn bị đổ bộ, hoàn lưu bão đã gây mưa lớn từ sớm, biển động, Quảng Ninh ban lệnh cấm biển.

Trưa 22/7, nạn nhân thứ 37 trôi dạt vào vùng Vịnh Hạ Long, khu vực giữa bãi tắm Bãi Cháy và hang Đầu Gỗ.

Đến nay, thảm họa Vịnh Xanh 58 vẫn còn 2 nạn nhân mất tích.

Trách nhiệm thuộc về… thời tiết?

Tại buổi họp báo thông tin về vụ tai nạn, lãnh đạo các sở, ban và tỉnh Quảng Ninh đã trả lời các câu hỏi của phóng viên về nguyên nhân khiến thảm họa xảy ra.

Đầu tiên, về quy định về an toàn của tàu du lịch và tiêu chuẩn đạt được của Vịnh Xanh 58.

Theo ông Bùi Hồng Minh, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh, có 15 tiêu chí an toàn đối với tàu du lịch. Với các tàu du lịch trên vịnh Hạ Long, ông Minh khẳng định 100% tàu đều “có quy chuẩn cao hơn tiêu chuẩn quốc gia”.
Ông Bùi Hồng Minh, Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh (Ảnh: Hải Nam).

Đối với Vịnh Xanh 58, ông Minh cho biết tàu này có hệ số an toàn là 2,3, trong khi hệ số an toàn theo quy định chỉ là hơn 1,15.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng tỉnh Quảng Ninh cho biết thêm, việc cấp phép cho các tàu xuất bến được thực hiện theo quy định của pháp luật và sẽ do cảng vụ cấp phép. Trong đó, điều kiện cấp phép để tàu hoạt động là điều kiện về an toàn kỹ thuật, bảo vệ môi trường; chứng chỉ các điều kiện về thuyền viên; điều kiện về thời tiết.

Câu hỏi thứ 2: Vịnh Xanh 58 có được cảnh báo trước về dông lốc?

Ông Minh trả lời điều kiện thời tiết sẽ căn cứ vào dự báo thời tiết của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn.

Với tỉnh Quảng Ninh, Sở Xây dựng có hợp đồng với Trung tâm Dự báo thuỷ văn cung cấp bản tin thời tiết ngày 3 lần. Căn cứ vào thông tin thời tiết, Sở Xây dựng điều hành và cấp phép cho các tàu hoạt động.

Riêng ngày 19/7, ông Minh cho biết bản tin dự báo thời tiết lúc 6h30 và 10h đều thông báo Vịnh Hạ Long có gió cấp 2-3 không có cảnh báo gì thêm. 13h30, trung tâm có bản tin bổ sung cảnh báo dông lốc. Tuy nhiên, tàu Vịnh Xanh 58 đã xuất bến trước đó.
Đại tá Hoàng Văn Thuyết, Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Ninh (Ảnh: Hải Nam).

Thứ ba, tại sao sau khoảng 2 tiếng từ khi Vịnh Xanh 58 bị lật và khoảng 1,5 giờ kể từ lúc mất tín hiệu GPS, lực lượng chức năng mới nhận được tin báo và tổ chức cứu hộ?

Đại tá Hoàng Văn Thuyết, Chính ủy Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh Quảng Ninh, lý giải trưa 19/7 trời vẫn rất nắng, nhiệt độ ghi nhận tới 40 độ C. Tuy nhiên, lúc 14h, dông lốc bất ngờ nổi lên đi kèm mưa đá. Ngay lúc này, tàu Vịnh Xanh 58 mất tín hiệu.

Theo Đại tá Thuyết, thời tiết cực đoan diễn ra trong khoảng 1 tiếng sau đó. Ở vùng biển, việc phát hiện tàu lật khi mịt mù mưa lốc là rất khó. Tuy nhiên, Đại tá Thuyết cũng khẳng định, ngay sau khi nhận tin báo, tàu cứu hộ chỉ mất khoảng hơn 10 phút để đến nơi tàu lật và kịp thời cứu những người còn sống.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Công, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh, cũng khẳng định “không có chuyện biết mà không ra”.

Tàu Vịnh Xanh 58 (Ảnh: Hải Nam).

Điều gì dẫn đến vụ tai nạn? Phải chăng hoàn toàn do thời tiết bất ngờ? Công tác kiểm soát, phát hiện sự cố đối với tàu du lịch liệu có quá sơ sài? Ai là người phải chịu trách nhiệm cho thảm họa Vịnh Xanh 58?

Đây là những câu hỏi đến nay chưa có câu trả lời thỏa đáng.