Ở Việt Nam, hạt điều từ lâu đã được biết đến như một món quà quê dân dã nhưng đầy giá trị. Thế nhưng ít ai ngờ, loại hạt nhỏ bé này lại vươn xa ngoạn mục, chiếm trọn cảm tình của người tiêu dùng trên khắp thế giới – đặc biệt là thị trường Trung Quốc.

Theo số liệu của Hiệp hội Điều Việt Nam, từ tháng 9/2023, Trung Quốc chính thức vượt qua Mỹ để trở thành thị trường nhập khẩu hạt điều lớn nhất của Việt Nam, đạt giá trị lên đến 73,2 triệu USD – tăng 107,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Lũy kế đến cuối tháng 9, tổng giá trị xuất khẩu điều sang Trung Quốc đạt hơn 433 triệu USD, chỉ xếp sau Mỹ.

Không đơn thuần vì giá cả, điều khiến người tiêu dùng Trung Quốc “phải lòng” hạt điều Việt chính là hương vị thơm béo, độ giòn tự nhiên và quy trình chế biến giữ trọn dinh dưỡng. Trên các diễn đàn ẩm thực Trung Quốc, nhiều người thừa nhận hạt điều nhập từ Việt Nam “ăn đứt” hàng nội địa cả về chất lượng lẫn hương vị. Nhiều đơn vị phân phối ở các thành phố lớn như Thượng Hải, Quảng Châu, Bắc Kinh đang ráo riết gom hàng điều Việt để phục vụ giới tiêu dùng trung lưu đang ngày càng yêu cầu cao về thực phẩm.

Nông dân Việt Nam thu hoạch điều – công đoạn đầu tiên tạo nên những hạt điều chất lượng chinh phục thế giới.

Vị thế không đối thủ trên bản đồ xuất khẩu

Không chỉ ở Trung Quốc, hạt điều Việt Nam còn là “ông hoàng” trên thị trường thế giới. Theo thống kê của Tổng cục Hải quan, trong năm 2024, nước ta xuất khẩu gần 724.000 tấn hạt điều nhân, thu về hơn 4,34 tỷ USD – tăng 12,4% về sản lượng và 19,2% về giá trị so với năm trước.

Đáng nói, đây là lần đầu tiên ngành điều Việt Nam vượt mốc 4 tỷ USD, tiếp tục giữ vững danh hiệu quốc gia xuất khẩu điều nhân lớn nhất thế giới suốt 18 năm liên tiếp. Việt Nam hiện chiếm khoảng 80% tổng lượng hạt điều nhân giao dịch toàn cầu – một con số khiến nhiều người trong ngành không khỏi tự hào.

Những thị trường trọng điểm như Mỹ, Trung Quốc và EU tiếp tục là bệ phóng quan trọng. Trong đó, riêng Mỹ chi hơn 1,15 tỷ USD để nhập khẩu gần 192.200 tấn hạt điều từ Việt Nam, chiếm 98% tổng giá trị nhập khẩu điều của nước này. Đây là minh chứng cho thấy, điều Việt không chỉ là lựa chọn, mà gần như đã trở thành tiêu chuẩn trong ngành điều thế giới.

Sản phẩm dinh dưỡng được săn lùng

Vì sao hạt điều lại được ưa chuộng đến vậy?

Trước hết, phải kể đến giá trị dinh dưỡng đáng nể. Hạt điều chứa nhiều chất béo tốt, protein, khoáng chất như magiê, sắt, kẽm và các vitamin nhóm B – rất phù hợp với xu hướng ăn uống lành mạnh, cân bằng hiện nay. Trong văn hóa ẩm thực hiện đại, hạt điều không chỉ là món ăn vặt, mà còn được dùng trong chế biến sữa hạt, nhân bánh, salad hoặc làm topping cho các món chay cao cấp.

Theo Viện Dinh dưỡng TP.HCM, việc tiêu thụ 1–2 nắm nhỏ hạt điều mỗi ngày có thể giúp cải thiện trí nhớ, tăng sức đề kháng và hỗ trợ làm đẹp da từ bên trong.

Không lạ khi tại Trung Quốc – nơi nền ẩm thực đề cao yếu tố “dưỡng sinh”, hạt điều Việt nhanh chóng được ưa chuộng và trở thành mặt hàng cao cấp được giới kinh doanh xếp vào danh mục “sản vật trời ban”.

Hạt điều Việt được ưa chuộng tại Trung Quốc – chiếm lĩnh thị trường với chất lượng vượt trội.

Bài toán nguyên liệu: Cơ hội và thách thức

Tuy đạt thành tựu lớn, ngành điều Việt vẫn đứng trước thách thức không nhỏ. Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp, hiện khoảng 90% nguyên liệu điều thô phục vụ sản xuất trong nước là nhập khẩu, chủ yếu từ Campuchia và châu Phi.

Điều này khiến ngành chế biến dễ bị ảnh hưởng khi nguồn cung bên ngoài biến động về giá hoặc chất lượng. Thêm vào đó, các tiêu chuẩn kỹ thuật, an toàn thực phẩm tại các thị trường khó tính đang ngày càng khắt khe, đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải liên tục nâng cao năng lực chế biến, truy xuất nguồn gốc và đa dạng hóa sản phẩm.

Theo ông Bạch Khánh Nhựt – Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Điều Việt Nam (VINACAS): “Muốn giữ vững vị thế số 1, ngành điều Việt cần chủ động hơn về vùng nguyên liệu trong nước, đồng thời đầu tư vào công nghệ chế biến sâu để nâng giá trị sản phẩm.”

Lời kết: Tự hào mang tên hạt điều Việt

Từ một loại hạt gắn bó với vùng nông thôn duyên hải, hạt điều đã bước ra thế giới với tư cách là sản phẩm nông sản chiến lược, góp phần tạo nên thương hiệu nông nghiệp Việt Nam hiện đại, chất lượng và đầy bản sắc.

Trong thời đại mà thực phẩm không chỉ là dinh dưỡng mà còn là văn hóa tiêu dùng, hạt điều Việt Nam – với hương vị thuần khiết, giá trị vượt trội và khả năng thích ứng toàn cầu – chính là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của những “sản vật trời ban”.