Luật BHXH sửa đổi có hiệu lực, lần đầu quy định rõ hành vi trốn đóng bảo hiểm và cho phép xử lý hình sự nếu vi phạm.

BHXH Việt Nam cho biết Luật BHXH 2024 có hiệu lực từ 1-7 tới đây có điểm mới quan trọng khi phân biệt rõ hai hành vi vi phạm phổ biến hiện nay trong lĩnh vực BHXH và chế tài với hành vi chậm đóng và trốn đóng BHXH, BHYT và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN).

Doanh nghiệp trốn đóng BHXH có thể bị xử lý hình sự, hành vi chậm đóng sẽ bị phạt lãi

Theo đó, chậm đóng là hành vi chưa đóng hoặc đóng thiếu tiền BHXH, BHYT, BHTN sau thời điểm quy định, hoặc lập danh sách chưa đầy đủ người thuộc diện phải tham gia trong vòng 60 ngày kể từ khi hết hạn.

Trốn đóng là hành vi không lập hoặc lập không đầy đủ danh sách người lao động tham gia bảo hiểm sau 60 ngày, hoặc không đóng/đóng thiếu số tiền phải đóng sau 60 ngày dù đã bị cơ quan bảo hiểm đôn đốc.

Doanh nghiệp vi phạm sẽ phải nộp đủ tiền, trả lãi chậm 0,03% mỗi ngày, bị xử phạt hành chính và không được xét thi đua, khen thưởng. Với hành vi trốn đóng, ngoài các chế tài trên, đơn vị còn có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự, tùy theo mức độ vi phạm.

Để tăng hiệu lực thực thi, ngành bảo hiểm đang đẩy mạnh thanh tra, truy thu, xử lý dứt điểm các khoản nợ bảo hiểm kéo dài.

Theo đại diện BHXH Việt Nam, việc xác định rõ hành vi vi phạm và chế tài xử lý sẽ giúp nâng cao tính răn đe, bảo vệ quyền lợi của người lao động, đặc biệt là nhóm yếu thế, dễ bị bỏ rơi trong quan hệ lao động không chính thức.

Luật mới cũng hướng đến đảm bảo sự công bằng giữa các đơn vị sử dụng lao động, tránh tình trạng doanh nghiệp tuân thủ lại bị thiệt thòi so với các đơn vị cố tình vi phạm.

Từ năm 2024 đến hết tháng 4-2025, BHXH Việt Nam đã thanh, kiểm tra gần 23.000 đơn vị sử dụng lao động. Qua đó, yêu cầu truy thu tiền đóng bảo hiểm của hơn 17.500 lao động chưa được đóng hoặc đóng thiếu với tổng số tiền trên 130 tỉ đồng. Ngoài ra, hơn 127 tỉ đồng tiền đóng thiếu của gần 39.000 người lao động cũng bị yêu cầu truy thu.

Trước thanh tra, tổng số nợ bảo hiểm lên tới hơn 2.100 tỉ đồng. Sau khi vào cuộc, cơ quan bảo hiểm đã thu hồi được khoảng 1.100 tỉ đồng.

Về chi trả, ngành đã yêu cầu thu hồi hơn 12 tỉ đồng chi sai chế độ từ quỹ BHXH, BHTN, và 172 tỉ đồng từ quỹ BHYT do thanh toán sai quy định trong khám chữa bệnh.